© Jarosław Jodzis

W latach dwudziestych XX w. grupa historyków dotarła do Chenjiagou i badając zapiski historyczne przechowywane w rodzinie Chen oraz inne archiwa jednoznacznie stwierdziła, że sztuka walki, znana obecnie jako taijiquan, została zapoczątkowana w Chenjiagou i jest nierozerwalnie związane z rodziną Chen.

Wobec dowodów historycznych niekwestionowane jest, że wszystkie znane obecnie style taijiquan pośrednio lub bezpośrednio wywodzą się ze stylu Chen. A Chen taijiquan nierozerwalnie związany jest z rodziną Chen i wioską Chenjiagou. Opisując historię taijiquan nie można więc pomijać zapisków, przekazywanych w rodzinie Chen z pokolenia na pokolenie. Wielu sławnych mistrzów zapisało się w historii swoimi czynami. Dla ich upamiętnienia stawiano często kamienne płyty z opisem zdarzenia i jego bohaterów. W ten sposób przetrwała genealogia Chen taijiquan. Poruszając się poprzez kolejne pokolenia mistrzów z rodowego drzewa genealogicznego możemy prześledzić historię stylu i dotrzeć do jego twórcy.

Chen Bu - postać na tyle ważna w rodzinie Chen, że od niego zaczyna się zapisywana historia klanu. Żył na przełomie dynastii Yuan (1271-1368) i Ming (1368-1644). W czasach pierwszego cesarza Ming, Hongwu (1368-1398), został przesiedlony wraz z rodziną i wieloma innymi mieszkańcami prowincji Shanxi do wyludnionego z powodu wojen i represji po upadku dynastii Yuan hrabstwa Wen w prowincji Henan. Najpierw wraz z grupą, której był przywódcą i opiekunem, założył wioskę nazwaną jego imieniem Chen Bu Zhuang, która istnieje pod tą samą nazwą do dzisiaj. Po jakimś czasie przeniósł się jednak wraz z rodziną do wyżej położonej wioski Changyang, leżącej poza terenem zalewowym Żółtej Rzeki. Bardzo szybko zyskał w wiosce duży autorytet i poważanie dzięki rozbiciu bandy rezydujących w pobliskich górach rabusiów, którzy od lat nękali mieszkańców wioski. Po rozbiciu bandy otworzył dla mieszkańców szkołę sztuk walki. Jako ekspert od pokoleń nauczanej w jego rodzinie sztuki zadbał, aby była ona częścią edukacji kolejnych generacji jego klanu. Szkoła stała się znana i ceniona w okolicy. Synowie i wnukowie Chen Bu kontynuowali tradycje ojców i wielu z nich pomyślnie zdawało egzaminy i obejmowało ważne pozycje w wojsku i administracji. Kierując oddziałami rodzaju milicji ludowej, byli oni odpowiedzialni za prawo i porządek w regionie. Ponieważ wioska coraz częściej była kojarzona z klanem Chen, zajmującym w niej dominującą pozycję z racji autorytetu i pełnionych funkcji, stopniowo stara nazwa Changyang została zastąpiona nazwą Chenjiagou. (Chen jia - rodzina Chen, gou - wąwóz).

Chen Wangting (1600-1680), nazywany również Zouting, należał do dziewiątego pokolenia po Chen Bu. Od dziecka wykazywał duży talent do sztuk walki i w bardzo młodym wieku osiągnął wysoki poziom. Wychowany w dobrze sytuowanej rodzinie (ojciec i dziadek byli kimś w rodzaju szeryfa) otrzymał staranne wykształcenie również w dziedzinie literatury i filozofii. Szybko zyskał sławę pogromcy licznych wówczas band, polujących na karawany bogatych kupców w pobliskiej wschodniej prowincji Shandong (był to okres schyłku dynastii Ming, czasy korupcji i bezprawia, więc rabujące kupców bandy były prawdziwą plagą tamtych czasów).

Chen Wangting - twórca taijiquan.

Gdy upadła dynastia Ming, jako wysokiej rangi oficer czynnie zaangażowany w obronę przed mandżurskimi najeźdźcami, aby uniknąć represji ze strony nowej władzy, schronił się u krewnych w wiosce Chenjiagou. Ukrywany przez miejscową społeczność, wiódł proste życie farmera, w wolnych chwilach studiując traktaty taoistyczne (księgę Huang Ting) i nauczając sztuki walki przyjaciół i członków rodziny. Wówczas to, zainspirowany filozofia taoistyczną, opracował unikalny system walki nazywany 'Pierwotną Zasadą'. Zawarł w nim esencję istniejących wówczas stylów walki, które połączył z rodzinnym przekazem oraz nowatorską metodą zasad ruchu i strategii walki. System zwany 'Pierwotną Zasadą' opracowany został na podstawie:

• Teorii i filozofii yin-yang

Ruch i przemiany yin yang rodzą się z bezruchu - wuji. Yin i yang pozostają w ciągłym ruchu i dynamicznej równowadze. Wszelkie ruchy form zostały podporządkowane tej zasadzie. Twardość i miękkość, pustka i pełnia, ruchy zamykające i otwierające, napięcie i rozluźnienie, wewnętrzne i zewnętrzne, te przeciwieństwa nawzajem się przeplatają stanowiąc o skuteczności w generowaniu siły i utrzymaniu równowagi. Yin i yang muszą być zrównoważone. Gdy jeden aspekt przeważa, wówczas ruch nie jest pełny, kompletny. Zrozumienie i urzeczywistnienie tej zasady w praktyce umożliwia, jak głosi słynne powiedzenie taijiquan, że 'siła czterech gramów może przeciwstawić się sile tysiąca kilogramów.'

• Technik daoyin i tu-na.

Daoyin oznacza prowadzenie, kierowanie energią w ciele, tu-na oznacza gromadzenie i wyrzucanie energii. Techniki te, związane z koncentracją umysłu i pracą z oddechem, były opisywane w wielu traktatach taoistycznych i od stuleci obecne w kulturze i świadomości chińskiego społeczeństwa. Taijiquan, przywiązując dużą wagę do wewnętrznej koncentracji umysłu, opanowania oddechu i kierowania wewnętrzną energią qi, pozostaje w ścisłym związku z technikami daoyin i tu-na.

• Teorii meridianów i krążeniu wewnętrznej energii qi.

Znana była już wówczas teoria jingluo (ścieżek krążenia wewnętrznej energii w ciele) oraz jingmai (punktów akupunkturowych). Chen Wangting opracował zasadę generowania spiralnego ruchu z centrum (dantien) i kierowania energii wewnątrz ciała poprzez główne kanały energetyczne aż do palców dłoni i stóp. Ruch energii pobudzany jest skrętami bioder i poprzez delikatne skręty pozostałych stawów rozprowadzany po całym ciele. Powiązanie zewnętrznego ruchu ciała z wewnętrznym krążeniem energii dawało możliwości kumulacji i eksplozyjnego wyładowania siły całego ciała, oraz neutralizowania zamierzeń przeciwnika w zarodku poprzez kontrolę jego centrum, zanim rozwinie on pełny ruch. Ilustruje to inne powiedzenie taijiquan: 'jeżeli przeciwnik się nie porusza, ja też się nie poruszam, jeżeli on się poruszy, ja jestem pierwszy'

• Opracowanym przez Qi Jiguang 'Kanonie walki na pięści'

Qi Jiguang (1528-1587), słynny generał i strateg epoki Ming. Zasłynął dzięki swojej strategii odparcia inwazji Japończyków, którzy zamierzali podbić Chiny. Jego strategia polegała na symulowaniu słabości, ustępowaniu i wciąganiu przeciwnika w głąb kraju, osłabiając jego czujność, a następnie rozbiciu go nagłym, zdecydowanym atakiem. Generał Qi Jiguang opracował i wydał księgę zatytułowaną 'Ji Xiao Xin Shu' (Nowa księga efektywnej metody walki) w której opisał swoje zasady efektywnej strategii walki. Jednym z najsłynniejszych jej rozdziałów był 'Kanon Sztuk Walki' (Quan Jing) w którym opisał zestaw złożony z 32 form, wybranych z 16 wiodących stylów walki. Chen Wangting zaadoptował do swego systemu zasadę neutralizacji i ukrywania siły w pozornej miękkości. Ta zasada stała się podstawą strategii walki taijiquan, gdzie miękkie, neutralizujące ruchy wchłaniają ataki przeciwnika, a gwałtowny kontratak fajing wyprowadzany jest w najmniej dogodnym dla przeciwnika momencie.

• Rodzinnym przekazie długiej pięści, armatniego boksu i form z bronią

Trudno obecnie określić w jakim stopniu Chen Wangting zachował formy, przekazywane od czasów przodka Chen Bu. Na pewno zmodyfikował sposób ich wykonywania zgodnie z zasadami chansi jing (generowania spiralnego ruchu). Po zbadaniu rękopisów rodziny Chen i po porównaniu ich z 'Kanonem Sztuki Walki Qi Jiguanga' i 'Taizu Xia Nan Tang' (styl walki 'długa pięść Taizu') Tang Hao odkrył, że dwadzieścia dziewięć postaw 'Stylu Długiej Pięści' można znaleźć w 'Kanonie Sztuki Walki Qi Jiguanga' a jedenaście w 'Taizu Xia Nan Tang'; jeśli chodzi o 'Kanon Sztuki Walki' oraz pięć układów (form) 'Trzynastu Postaw', dwadzieścia spośród nich można znaleźć w 'Kanonie Sztuki Walki Qi Jiguanga' a dziewięć w 'Taizu Xia Nan Tang'. Dlatego też Tang Hao podejrzewał, że 'Taizu Xia Nan Tang' wraz z 'Kanonem Sztuki Walki Qi Jiguanga' stały się podstawą sztuki walki bez broni rodziny Chen. Według Tanga pozostałe techniki zostały stworzone przez Chen Wangtinga, wyjąwszy z tego techniki włóczni oraz kija (które, zgodnie z 'Wersją Wenxiu', nie były oryginalnymi technikami rodziny Chen).

System walki stworzony przez Chen Wangtinga zawierał:
• Pięć lu (sekwencji ruchów) tzw. 'Trzynastu Postaw'
• Dwie formy wybuchowych pieści (paochui - tzw. armatni boks)
• Formę changquan (tzw. 'długa pięść' - zestaw zawierający 108 form)
• Metody treningu z partnerem (tzw. tuishou 'pchające ręce')
• Formę 'Przyklejonych włóczni' (ćwiczone w parach zestawy pchnięć i neutralizujących zasłon wykonywanych bez utraty kontaktu z bronią partnera)
• Formy z bronią (miecz, szabla, włócznia, halabarda, podwójne szable)
• Formy i ćwiczenia wzmacniające (długi drąg, kula i inne)


cd. historii wkrótce.